Wij zijn de smeerolie: je mist ons pas als de motor vastloopt

Spectrum, een adviesorganisatie voor maatschappelijke vraagstukken, publiceerde dit interview. Ze ging in gesprek met Caleidoz en een aantal andere welzijnsorganisaties uit de regio.

Cruciale beroepen: het eerste beeld wat ons voor ogen komt zijn IC-medewerkers, dag en nacht in touw. Maar corona treft ook veel mensen die niet ziek zijn en wel hulp nodig hebben. En dan begrijp je waarom ook welzijnswerk een cruciaal beroep is.

Vanuit Spectrum zagen we in alle narigheid die COVID-19 met zich meebracht ook veel mooie en doeltreffende voorbeelden. Er leek meer verbinding te zijn en dingen konden ineens sneller geregeld worden. Daarover gaan we in gesprek met Eric Wichgers, Pascal van der Maas en Maikel Stolte. Zij geven leiding aan Figulus, Welcom en Caleidoz. Deze welzijnsorganisaties zijn actief in de regio’s Achterhoek en Liemers.

Eric Wichgers: “De allereerste dag al kregen we meldingen van zelfstandig wonende ouderen dat boodschappendiensten en maaltijdbezorging wegvielen. Door samenwerking met lokale middenstand en verzorgingshuizen hebben we dat met elkaar onmiddellijk in orde kunnen brengen. De vrijwillige bezorgers leverden alles voor de deur af.” Een succesverhaal. Maar waar het om draait is dit, en daar staan ze alle drie pal achter: “Het lukt, omdat we de afgelopen jaren keihard gewerkt hebben aan het netwerk in de gemeenten waar wij werken.”

Het verhaal erachter: “Het welzijnswerk is sterk veranderd”, legt Pascal van der Maas uit. “Vroeger organiseerden we activiteiten voor elke groep apart. Wat we zijn gaan doen, is het versterken van de reguliere verbanden van mensen met elkaar en voor elkaar. Vrijwilligers, bewoners en organisaties. Een stevig en veerkrachtig netwerk heeft de kracht om kwetsbare mensen ‘mee te nemen’ in de activiteiten. Deze werkwijze is veel effectiever.” Eric Wichgers geeft een voorbeeld: “Het Platform Aalten, waar gemeenschapshuizen en belangenverenigingen zijn aangesloten. Allemaal zelfredzame groepen. En via hen vinden we de mensen die nu hulp nodig hebben: statushouders die thuis zitten, mensen die geen boodschappen kunnen doen.”

Trage processen blijken in tijden van corona ineens razendsnel te kunnen. Figulus deed een aanvraag bij het speciale COVID-19 fonds van de provincie Gelderland, waarmee de provincie goede initiatieven stimuleerde. Eric: “We vroegen op donderdag een bijdrage aan, op vrijdag belde een ambtenaar voor nadere informatie, op maandag hadden we de toezegging en op woensdag stond het geld op onze rekening.” Zo kan het dus ook.
De aanvraag betrof de zogenaamde BAD-biljetten, te besteden bij de middenstand in Bredevoort, Aalten en Dinxperlo. Je kunt vrijwilligers waarderen met BAD-bonnen, bijvoorbeeld mensen die muziek komen maken bij het verzorgingshuis. De blijken van waardering komen dus rechtstreeks ten goede aan de middenstanders die het natuurlijk ook moeilijk hebben nu.

Sociaal werkers willen blijven helpen. Ook in hun contact met de meest kwetsbare jongeren. Maikel Stolte ziet hoe zijn jongerenwerkers doorgaan. “Een meisje dat ernstige problemen heeft, laat je niet los. In contact blijven, door alle dichte deuren heen. Gelukkig heeft ze geen gekke dingen gedaan. Jongerenwerkers houden via WhatsApp contact, soms intensieve gesprekken. Corona heeft het online jongerenwerk versneld. Maar in een noodgeval spring je alsnog in de auto om te gaan wandelen met een jongere die de problemen niet meer aankan. Daar zijn vele voorbeelden van. Niemand ziet het, je hoort er bijna nooit over, maar het gebeurt steeds. Het zou pas opvallen als we niets deden.”

Die opmerking raakt een belangrijk punt; wie problemen weet te voorkomen, is onzichtbaar. Zoals Maikel het typeert: “Sociaal werk is de facilitaire dienst van de maatschappij.”
Eric gaat erop door: “Werken via een sterk netwerk stelt ons in staat om veel beter en vroegtijdig te handelen. Ingrijpen voordat kleine problemen escaleren tot een situatie waarbij zware zorg nodig is. We zijn de smeerolie geworden in de samenleving.”
Maikel vult aan: “We zitten veel dichterbij dan vroeger. Jeugd- en jongerenwerkers hebben nu een honk op school waar ze samenwerken met begeleiders van school. Wij kunnen daardoor heel snel de weg wijzen naar sociale netwerken. Niet gelijk naar dure zorg. Je ziet dat de vrijwilligers veel laagdrempeliger zijn dan het maatwerk.”

Voor Pascal van der Maas is het belangrijk dat de preventieve aanpak aantoonbaar loont. “Voor de jeugdzorg is wetenschappelijk onderzoek gedaan, dat uitwijst dat vroeg ingrijpen erger voorkomt. Ziekte, verslaving, schulden in gezinnen: het zijn allemaal voorspellers voor de kans dat jeugdzorg betrokken raakt. Dat wil je niet en dat hoeft ook niet.
Het is bovendien een stuk goedkoper als je kunt voorkomen dat mensen in duurdere zorgtrajecten terecht komen. Voor minder geld zorgen dat mensen mee kunnen blijven doen. Dat mes snijdt aan twee kanten. Beter voor mensen en goedkoper voor de maatschappij.”

Dus …. hoe beter wij ons werk doen, hoe gesmeerder het gaat en hoe minder je ervan merkt. Dat mag iedereen weten.

Hanneke van Keijsteren en Henriëtte Neuijen
© Spectrum partner met elan, juni 2020